18/6/14

Κριτική στο κείμενο 53 μελών της ΚΕ: “Aπό τη νίκη στην ανατροπή: για τις εκλογές και την επόμενη μέρα του ΣΥΡΙΖΑ.”





Το κείμενο (http://www.avgi.gr/article/3029276/keimeno-sumbolis-stin-apotimisi-ton-eklogon-upografoun-53-stelexi-tou-suriza) των 53 μελών της ΚΕ για τα αποτελέσματα των εκλογών και την επόμενη μέρα, όπως και να το δει κανείς, είναι μια σοβαρή προσπάθεια εκτίμησης της συνολικής δουλειάς του ΣΥΡΙΖΑ, που θα συζητηθεί και από την ΚΕ και από όλο το κόμμα. Στο μικρό αυτό σημείωμα θα κάνουμε μερικές σκέψεις, θίγοντας όχι όλα τα ζητήματα που αναλύονται αλλά επικεντρώνοντας σε μερικά βασικά, πάντα κατά την γνώμη μας.

Τα καλά σημεία.

Στο κείμενο υπάρχουν σημεία κριτικής που μας φαίνονται σωστά ανεξάρτητα απο το ειδικό βάρος τους. Όπως η επισήμανση ότι κάποιες προεκλογικές τοποθετήσεις φαίνονταν να “εστιάζουν στη συντελεσμένη καταστροφή, υποβαθμίζοντας την προγραμματική μας πρόταση”, ή το ότι “Οι δικές μας κοινωνικές αναφορές δεν υποκαθίστανται από σχήματα τύπου «Ελλάδα εναντίον Μέρκελ», «ο λαός ενάντια στο μεγάλο κεφάλαιο» κ.ο.κ. Τα ίδια ισχύουν, εξάλλου, και για έναν ορισμένο σκανδαλοθηρικό-τιμωρητικό λόγο, που παραπέμπει σε σχηματισμούς (πολύ) δεξιότερα του ΣΥΡΙΖΑ.”
Σωστά αναφέρεται και η ανάγκη προγραμματικής αποσαφήνισης, με ριζοσπαστικές και ρεαλιστικές προτάσεις, αν και φοβούμαστε ότι αν μπούμε στην ουσία της συζήτησης μπορεί να εννοούμε διαφορετικά πράγματα.

Το πολύ δυνατό σημείο όμως είναι η σημαντική επισήμανση ότι : “Οι αντίπαλοί μας δεν χρησιμοποιούν απλώς κόλπα ή τη λογική του πολιτικού μάρκετινγκ. Έχουν επίσης κοινωνικές αναφορές. Απευθύνονται σε ένα μεγάλο μέρος του κεφαλαίου που κερδίζει μέσα στην κρίση, σε μεσαία στρώματα, ιδίως σε εκείνα που διασώζονται, αλλά και σε τμήματα εργαζομένων που αν και έχουν υποστεί μεγάλες ζημιές, αισθάνονται ότι η κυβέρνηση τους εξασφαλίζει μια θέση στα όρια της επιβίωσης. Στη λογική τους, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν τους εγγυάται τη θέση αυτή - αντίθετα, μπορεί να τους βάλει σε νέες περιπέτειες.” Αυτό έχει ιδιαίτερη αξία, γιατί ένα μεγάλο μέρος των αριστερών είχε (και έχει) μάθει να σκέφτεται με όρους ότι απέναντι στο 10% της αστικής τάξης υπάρχει μια συμπαγής, χωρίς αντιθέσεις λαϊκή πλειοψηφία, ότι η αριστερή πρόταση μας αγκαλιάζεται από όλους, ανεξάρτητα αν δεν μας ψηφίζουν. Επίσης είχε μάθει να εφευρίσκει απίθανες θεωρίες όπως της “ενσωμάτωσης της εργατικής τάξης” και της παντοδυναμίας των ΜΜΕ, ενώ οι πιο χυδαίες εκδοχές έφταναν να βρίζουν την πλειοψηφία σαν ηλίθιους και να καλούν τον λαό να “ξυπνήσει”.
Η ακριβής εκτίμηση της έκτασης της λαϊκής αποδοχής των αντιλήψεων του αστικού μπλοκ αποτελούν κατά την γνώμη μας το βασικότερο στοιχείο του πολιτικού συσχετισμού δύναμης. Φυσικά και το 27% που ψηφίζει ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να διακριβωθεί πως σκέφτεται. Δεν είναι της στιγμής αλλά έχουμε λόγους να πιστεύουμε ότι κυριαρχούν μικροαστικές αντιλήψεις, λογική ανάθεσης, ανοχή και όχι θερμή υποστήριξη, κάτι σαν “να δοκιμάσουνε και αυτούς και βλέπουμε”.
Όμως διερωτάται κανείς τι συμπέρασμα βγάζει το ίδιο το κείμενο από αυτήν την βαρύνουσα θεωρητική διαπίστωση; νομίζουμε κανένα, ή καλλίτερα προτείνει μια πολιτική και ιδεολογική δουλειά βάθους που βέβαια χρονικά απαιτεί πολύ, μα πάρα πολύ χρόνο, με τα αποτελέσματα της σχετικά αβέβαια (και αυτά αν υπάρξουν σε συνθήκες πιθανά πιο ευνοϊκές για το αστικό μπλοκ) μια τακτική που αντικειμενικά παραπέμπει στις καλένδες την υπόθεση της αριστερής κυβέρνησης.
Μήπως από την εκτίμηση ότι η κοινωνία είναι πολιτικά και ιδεολογικά τριχοτομημένη (δεξιό μπλοκ, ΣΥΡΙΖΑ, και παραπαίουσα αλλά σε διεργασίες κεντροαριστερά), θα έπρεπε να βγει ένα πιο “πεζό” αλλά ρεαλιστικό συμπέρασμα; ότι δηλαδή πρέπει παράλληλα με την προτεινόμενη ιδεολογική δουλειά να δούμε τις πιθανές συμμαχίες στο αντιμνημονιακό χώρο και στην αριστερή σοσιαλδημοκρατία, και μάλιστα να παρέμβουμε στις εξελίξεις της λεγόμενης κεντροαριστεράς, όχι για να πάρουμε μέρος σε αυτές αλλά για να ενισχύσουμε τάσεις και δυνάμεις που θα δέχονταν να στηρίξουν ή να ανεχθούν μια κυβέρνηση με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ;

τα αδύνατα-προβληματικά σημεία.

Υπάρχουν αρκετά προβληματικά -έστω δευτερεύοντα- αδύνατα σημεία.
  1. Πχ δεν αναλύει ικανοποιητικά το γεγονός ότι στις εκλογές, όπου υπήρχαν ευρύτερες συνεργασίες και καταξιωμένα πρόσωπα τα αποτελέσματα ήταν πολύ καλλίτερα, ενώ σε γενικές γραμμές όπου πήγαμε με στενά κομματικό υποψήφιο τα πήγαμε από μέτρια μέχρι άσκημα. Πχ στα Ιόνια, που όλοι αναφέρουν με ικανοποίηση, στην μεν περιφέρεια είμαστε με τους Ανεξάρτητους Έλληνες, στην δε Κέρκυρα με στελέχη της αριστερής σοσιαλδημοκρατίας, δεχόμενοι μάλιστα για αυτήν την συνεργασία σφοδρή επίθεση από ΚΚΕ και ΑΝΤΑΡΣΥΑ, και έχοντας γκρίνια από στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ.
  2. Μιλάει για το κίνημα κάπως μεταφυσικά, και αφηρημένα. Πχ στο φοιτητικό κίνημα γιατί έχουμε μόνο 6%, η ΔΑΠ είναι πρώτη, η ΠΑΣΠ κρατάει, το ΚΚΕ και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ μας περνάνε; Πέρα από διάφορες εξηγήσεις κοινωνικής προέλευσης κτλ, πιστεύουμε ότι το βασικό πρόβλημα είναι ο προσανατολισμός του φ.κ. μονοσήμαντα στις καταλήψεις. Αυτό επιτρέπει στις ΔΑΠ-ΠΑΣΠ να εμφανίζονται υπερασπιστές της μόρφωσης στο κομμάτι των φοιτητών που ενδιαφέρεται για τις σπουδές του, ενώ στο “άλλο”, το “επαναστατικό”, ο ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται πολύ “δεξιός”, λόγω της γενικής του γραμμής. Έτσι στην ουσία δεν απευθυνόμαστε σε κανένα κομμάτι. Ακόμα και η ΠΣΚ (που διαφωνεί με τις καταλήψεις) μας περνάει σε επιρροή. Άρα το οποιοδήποτε κίνημα δεν μας κάνει, χρειάζεται ένα “σωστά” προσανατολισμένο κίνημα.
  3. Για το φαινόμενο της ΧΑ: εδώ υπάρχουν δυο ζητήματα. Σε ένα βαθμό υπάρχει και η ναζιστική ιδεολογία, αλλά πιστεύω ότι δεν μπορεί να είναι το κύριο. Δεν μπορεί να είναι 500.000 οπαδοί της φυλετικής καθαρότητας, να έχουν διαβάσει Χίτλερ κτλ. Όσον αφορά την νεολαία, είναι σε ένα βαθμό μια “lifestyle” επιλογή. Ποιο όμως "lifestyle"; αυτό της βίας των γηπέδων, του χουλιγκανισμού, των συμμοριών σε γειτονιές. Επίσης των επαγγελματιών της βίας (των δυνάμεων καταστολής και του περίγυρου τους). Γενικά σε περίοδο κρίσης όλα τα χειρότερα ένστικτα των μεσοστρωμάτων και λούμπεν στοιχείων (μνησικακία, ζήλια, φθόνος κτλ) βγαίνουν στην επιφάνεια, διαμεσολαβούνται από τον πολιτικό λόγο του μίσους, και οδηγούν στην ΧΑ. Υπάρχει όμως και κάτι ακόμα. Η πολιτική της Αριστεράς μέχρι πρότινος και σε ένα μικρό βαθμό ακόμα, μπερδεύει το πρόβλημα της μετανάστευσης (που είναι πρόβλημα και για την ντόπια εργατική τάξη και για τους ίδιους τους μετανάστες), με την αντιμετώπιση των μεταναστών. Είναι άλλο ζήτημα το ότι πρέπει να υπάρξει αυστηρή μεταναστευτική πολιτική, και άλλο η ανθρωπιστική αντιμετώπιση των ανθρώπων, των μεταναστών. Και είχαμε υποκαταστήσει την πολιτική με την φιλανθρωπία. Έτσι σπρώχναμε άθελα μας μαζικά ανθρώπους με οξυμένο πρόβλημα από την παράνομη μετανάστευση (άνεργους, κατοίκους σε υποβαθμισμένες περιοχές) στην ΧΑ. Το κείμενο δεν κάνει καμιά αυτοκριτική για αυτό.
  4. Το να λες ότι το κίνημα και όχι τα τηλεοπτικά πάνελ καθορίζουν την επιρροή σου, δείχνει ότι σκέφτεσαι ακόμα με νοοτροπία κόμματος 5%. Φυσικά στο κίνημα θα αλλάξεις μακροπρόθεσμα και βαθύτερα τις συνειδήσεις. Αλλά το κίνημα σε φέρνει σε επαφή με λίγες χιλιάδες ανθρώπους, ενώ στην πολιτική θέλεις να επηρεάσεις εκατομμύρια και αυτοί βλέπουν τηλεόραση. Δεν μας αρέσει, αλλά έτσι είναι. Φυσικά ανεβαίνει ο ρόλος του ιντερνέτ, και όχι μόνο στην νεολαία, αλλά ακόμα δεν είναι ο καθοριστικός παράγοντας. Είναι τυχαίο ότι στους συνταξιούχους με τις περισσότερες και συνεχόμενες περικοπές σε συντάξεις, αλλά την λιγότερη επαφή με εναλλακτική ενημέρωση, είχαμε τα γνωστά αποτελέσματα; (ΝΔ 38%, ΠΑΣΟΚ 15%, ΣΥΡΙΖΑ 18,5%).
  5. και τέλος στις συμμαχίες, βλέπουμε μια “κουκουέδικη” λογική άρνησης των συμμαχιών, ή ακριβέστερα υποκατάσταση των πολιτικών συμμαχιών με κοινωνικές μόνο.

Δυο κρίσιμα ζητήματα.

Υπάρχουν όμως δυο κρίσιμα ζητήματα που το κείμενο γίνεται αρκετά προβληματικό.
Το πρώτο είναι ότι βάζοντας το κάρο πριν από το άλογο, θεωρεί ότι μπορούμε να πείσουμε την πλειοψηφία με τα λόγια, με την προπαγάνδα για μια σειρά ζητήματα, ώστε να αλλάξει η λαϊκή συνείδηση, οι συσχετισμοί, και να έχουνε έτσι μια “καθαρή”, ριζοσπαστική αριστερή κυβέρνηση. Όμως από την εποχή του Λένιν ξέρουμε ότι οι μάζες δεν πείθονται από τα λόγια αλλά από την ίδια τους την πείρα. Πρώτα θα πάρεις την κυβέρνηση και με αυτήν θα πείσεις για όλα αυτά τα ωραία και θεμιτά που λέει το κείμενο. Η κυβέρνηση χρειάζεται όχι μόνο για να σώσει τον λαό (φυσικά θα γίνει και αυτό), αλλά για να αλλάξει σημαντικά τον συσχετισμό δυνάμεων που διαφορετικά δεν θα αλλάζει όσο ωραία και να τα λέμε, όσο κίνημα και να αναπτύξουμε . Με τι τρόπους θα γίνει αυτό; Με τουλάχιστον 7 τρόπους:
  1. η ανακατανομή πλούτου, τα άμεσα μέτρα ανακούφισης θα στρέψουν μερίδες εργαζομένων στα αριστερά.
  2. Η ανακατανομή εξουσίας με την ενίσχυση της λαϊκής συμμετοχής, των λαϊκών συνελεύσεων, του εργατικού ελέγχου, της ενίσχυση του σ.κ. και γενικότερα την προώθηση του λαϊκού παράγοντα στο προσκήνιο, θα έχουν σημαντική επίδραση στο συσχετισμό δυνάμεων.
  3. Η επιτυχημένη εφαρμογή ενός άλλου δρόμου για την ελληνική κοινωνία θα διαλύσει τους φόβους του αβέβαιου, θα δείξει ότι ρεαλιστική εναλλακτική, θα αποδείξει ότι δεν είμαστε όλοι ίδιοι. Ένα μεγάλο μέρος εργαζομένων θα κερδηθεί έτσι.
  4. Η τιμωρία των ενόχων για σκάνδαλα, διασπάθιση δημόσιου χρήματος, για παρανομίες εκποίησης της δημόσιας περιουσίας, θα ικανοποιήσει το αίσθημα δικαίου για σημαντικές μερίδες της κοινής γνώμης.
  5. Η εξυγίανση των δημόσιων επιχειρήσεων, η αποτελεσματική λειτουργία τους, η αποκατάσταση του δημόσιου χαρακτήρα τους θα αλλάξει την σημερινή ηγεμονική αντίληψη για την ανωτερότητα του ιδιωτικού, καπιταλιστικού τομέα, που είναι και η καρδιά της ηγεμονίας της αστικής ιδεολογίας, και του νεοφιλελευθερισμού, στην συντριπτική πλειοψηφία των μεσοστρωμάτων, ακόμα και σε μεγάλες μερίδες των μισθωτών.
  6. Η εξυγίανση του κλίματος στα ΜΜΕ θα περιορίσει τις δυνατότητες της μνημονιακής προπαγάνδας. Μακροπρόθεσμα, ο εκδημοκρατισμός στα προγράμματα διδασκαλίας στο σχολείο θα περιορίσει την κυριαρχία της αστικής ιδεολογίας και του εθνικισμού.
  7. Οι πιθανές διεθνείς αλλαγές και το νέο διεθνές κλίμα που θα επιφέρει μια κυβέρνηση της Αριστεράς, θα ενισχύσουν με την σειρά τους την αριστερή κυβέρνηση. Είτε πρόκειται για πιθανές αριστερές κυβερνήσεις πχ σε Ιρλανδία, Ισπανία, είτε για μετατοπίσεις σοσιαλιστικών κομμάτων σε πιο αριστερές θέσεις σαν αποτέλεσμα της ταξικής πάλης.

Δεν παραγνωρίζουμε ότι θα υπάρχουν και αντίρροπες τάσεις: σημαντικές δυσκολίες θα προκύψουν από την πίεση του διεθνούς καπιταλισμού, από το σαμποτάζ της αστικής τάξης και κάποιο προσωρινό χάος που συνειδητά θα επιφέρουν κινήσεις της όπως επενδυτική αποχή, φυγή κεφαλαίων κτλ. Δυσκολίες θα προκύψουν και από το αν η υπόλοιπη αριστερά συνεχίσει την αδιέξοδη και στείρα αντι-ΣΥΡΙΖΑ πολιτική, επενδύοντας σε μια πιθανή αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ. Όμως το συνολικό ισοζύγιο θα πρέπει να είναι θετικό, αλλιώς δεν αξίζει καν να προσπαθήσουμε. Έτσι πολλά από τα καθήκοντα που βάζει στον ΣΥΡΙΖΑ το κείμενο των 53, δεν μπορεί να εκπληρωθούν πριν αφαιρέσουμε την κυβερνητική εξουσία από το αστικό μπλοκ.

Το δεύτερο αδύνατο σημείο είναι εκείνο που καλλιεργεί μια περιφρόνηση απέναντι στην κοινή γνώμη . Πέρα από μια ελιτίστικη αντίληψη ότι η Αριστερά έχει το αλάθητο του Πάπα, δείχνει ότι έτσι δεν έχουμε κατά νου την δημιουργία πλειοψηφίας. Και φυσικά αφού προσδοκάμε να κερδίσουμε πλειοψηφία με την σημερινή συνείδηση των μαζών και δεν σκοπεύουμε “να εκλέξουμε ένα άλλο λαό”, θα πρέπει να δούμε που οι ιδέες μας δεν είναι ηγεμονικές, και να αφήσουμε αυτά τα ζητήματα ανοικτά για να λυθούν στο μέλλον. Εξ άλλου αυτή είναι νομίζουμε η ιδέα του δημοκρατικού σοσιαλισμού. Ότι όσα μέτρα παίρνονται να έχουν την λαϊκή πλειοψηφία, και να μην επιβάλλονται απόψεις είτε “σωστές” αλλά μειοψηφικές, είτε απλές ιδεοληψίες μας. (Απαράβατος φυσικά κανόνας είναι η υπεράσπιση των δικαιωμάτων της μειοψηφίας,δικαιώματα που δεν υπόκεινται στον κανόνα της πλειοψηφίας).
Η αντίληψη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να ριζοσπαστικοποιηθεί δεν μας βρίσκει σύμφωνους. Το ζητούμενο είναι η ριζοσπαστικοποίηση της κοινωνίας. Και αυτό μπορεί να γίνει μόνο αν πρώτα αφαιρέσουμε την κυβέρνηση απο το αστικό μπλοκ, πράγμα που απαιτεί έναν ΣΥΡΙΖΑ που να εκφράζει την κοινωνία όπως είναι σήμερα. Ναι, αυτό δεν ανοίγει άμεσα τον δρόμο για τον σοσιαλισμό. Εξ άλλου ακόμα δεν υπάρχουν ούτε οι διεθνείς ούτε οι εθνικές προϋποθέσεις για αυτόν. Ανοίγει όμως τον δρόμο για την ριζοσπαστικοποίηση της κοινωνίας. Η ριζοσπαστικοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ θα τον αποκόψει από την πλειοψηφία, δεν θα κερδίσει την κυβέρνηση και έτσι θα ματαιωθεί και η ριζοσπαστικοποίηση της κοινωνίας που είναι προϋπόθεση για βαθύτερες αλλαγές στην κατεύθυνση του σοσιαλισμού.